Opiniestuk van Marleen Evenepoel, Administreur-generaal van ANB, april 2019.
Het leek alsof het vagevuur likte aan de Notre-Dame. Doembeelden. Honderden jaren geschiedenis gingen samen met het houten dak en de majestueuze torenspits in vlammen op. Naar schatting waren er 1.300 volgroeide eiken nodig voor de constructie.
Einde verhaal, tijd voor staal?
Het zal niet eenvoudig zijn: een draagvlak vinden bij natuurliefhebbers voor een reconstructie uit hout. Ook al is er de historische dimensie van de houtconstructie. Je kan van de Notre-Dame geen nieuwe Eiffeltoren maken, toch? Dat is een discussie voor historici en architecten. Vast staat: de bijdrage van de Notre-Dame-eiken aan natuur én cultuur, dat is voor de eeuwigheid. Nu klinkt de roeping voor een nieuwe generatie bomen. Maar het equivalent van een groot eikenbos oogsten voor een nieuw dak, is dat geen ecologische hoofdzonde? Het gevoel wringt, maar de expertise van natuurbeheer leert dat het mogelijk is.
Alternatieven troef?
Want iedereen weet: om de klimaatopwarming af te remmen, moeten we de CO2-opslag versterken en de uitstoot verminderen. Van alle planten zijn bomen het best in koolstofdioxide opnemen en omzetten in biomassa, toch in onze gematigde streken. En bossen zijn daarin meesters. Waarom zouden we dan bomen kappen voor houtproductie? Steen, cement, beton, staal: de alternatieven liggen voor het grijpen. Maar hun grote CO2-afdruk ook, wat precies vaak vergeten wordt.
Niet om te dwarsbomen
Ter nuancering. We kappen, maar uitsluitend op basis van gegronde redenen. Eén van die redenen is de verjonging van een bos. Daarbij kappen we geen jonge bomen. Onze focus ligt dan op oude knarren. Waarom? Omdat zij minder CO2 meer opnemen. Hun CO2-opslag bereikt een hoogtepunt om en bij de honderd jaar. Als je je afvraagt waarom we soms oude bomen verwijderen, zit daar dus het antwoord. We planten daarna nieuwe bomen. En die optimaliseren op hun beurt weer de opname van CO2. Gunstig voor ons klimaat en onze natuur. Want daar streven we bij Natuur en Bos naar: meer en betere natuur. Altijd.
De oude boom verloren laten gaan zou jammer zijn. Of nee – zelfs gewoon extreem dom. Want als we dit hout gebruiken voor adembenemende constructies als de Notre-Dame, dan blijft de opgeslagen CO2 decennialang vastzitten. Ter herinnering: het eiken dakgebinte van de Notre-Dame hield achthonderd jaar stand. Achthonderd jaar onderdak voor tonnen koolstofdioxide.
Achthonderd jaar geleden werden er bomen gekapt, anderen kwamen in de plaats. En ook zij hebben ondertussen massaal CO2 vastgehouden.
Hout in al zijn glorie
We stoppen ook niet met verder zoeken naar andere oplossingen die de natuur ten goede komen. Het oude hout kan hergebruikt worden in de vorm van hout voor meubilair of grote woningen. Ecologisch. Want – in vergelijking met de klassieke bouwmaterialen – is er voor de verwerking van hout aanzienlijk minder energie nodig. Plus, we reduceren het aantal schadelijke stoffen. Alleen maar voordelen. Zowel voor ons, als voor de natuur. En daar doen we het voor.
Dus opperen wij voor een waarheidsgetrouwe kopie van de Notre-Dame. Een houten reconstructie in al haar glorie. Maar dan wel een brandveilige versie, zoals in de Sint-Michiels en Sint-Goedelekathedraal. De beste en meest klimaatvriendelijke oplossing – op voorwaarde dat het hout afkomstig is uit bossen waar een doordacht en planmatig bosbeheer werd gevoerd.
Trouwens: het houten skelet van het dak heeft de bijnaam ‘la forêt’. Wij bedoelen maar.
